Η αποτελεσματική επικοινωνία είναι μια ικανότητα που μαθαίνεται. Ο καθένας μας μπορεί να μάθει να επικοινωνεί αποτελεσματικά υπό την προϋπόθεση ότι ακολουθεί ορισμένους κανόνες.

Σήμερα θα ήθελα να επικεντρωθώ σε αυτό που θεωρώ τον πιο σημαντικό κανόνα για την επικοινωνία των παραπόνων μας σε κάποιο δικό μας άνθρωπο.

Πολλοί από τους ανθρώπους που συνοδεύω σαν προπονητής ζωής παραπονούνται ότι είτε οι άλλοι δεν τους ακούνε είτε ότι κάθε προσπάθεια τους να επικοινωνήσουν ένα παράπονό τους μετατρέπεταισε καυγά. Άλλοι πάλι δεν τολμούν να θέσουν το θέμα επειδή φοβούνται ότι θα πληγώσουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Όποια και αν είναι η αιτία, όλοι αυτοί αισθάνονται και απογοητευμένοι και αδυνατούν να επιλύσουν το ζήτημα που τους απασχολεί.

Το πρώτο πράγμα που κάνω σε τέτοιες περιπτώσεις είναι να τους ρωτήσω τι θα ήθελαν να πουν στον άλλο. Αυτό που είναι εντυπωσιακό είναι σχεδόν πάντα να ξεκινούν

«Εκείνος ή εκείνη κάνει ή δεν κάνει τούτο ή το άλλο και…»

Όταν ξεκινούν να μιλούν για τα παράπονα τους, παίρνουν τόση φόρα τόσο πολύ που δυσκολεύονταινα ακούσουν τι έχω να πω.

Συνήθως λέω κάτι τέτοιο:

«Σας καταλαβαίνω. Μπορώ να σας ζητήσω να κάνουμε μια άσκηση;»

Τότε τους ζητώ να προσποιηθούν ότι είμαι το άτομο στο οποίο θέλουν να πουν όλα αυτά τα πράγματα. Συνήθως δε με κοιτάζουν και δυσκολεύονται να με φανταστούν ως το άτομο που τους «έβλαψε», αλλά επιμένω και τους ζητώ να με κοιτάξουν στα μάτια και να αρχίσουν να μιλούν σαν να μιλούσαν στον σύντροφο / σύζυγο / φίλο / αδελφό / φίλο κ.λπ. από τον οποίον έχουν παράπονα.

Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις ξεκινούν από το δεύτερο πρόσωπο, από το ΕΣΥ. 

«Κάθε φορά κάνεις αυτό και δεν κάνεις το άλλο και ΕΣΥ…» κ.λπ. 

Τότε τους σταματώ ξανά και να τους κάνω μια σειρά ερωτήσεων. Θα σας παραθέσω το πιο πρόσφατο παράδειγμα με μια κυρία που θα ονομάσω Γιάννα.

ΕΓΩ: «Ποιος παραπονιέται; Ποιος είναι δυσαρεστημένος με την κατάσταση;»

ΓΙΑΝΝΑ: «Εγώ»

ΕΓΩ: «Τότε γιατί ξεκινάτε κάθε φράση με το δεύτερο πρόσωπο, με το εσύ;»

ΓΙΑΝΝΑ: «Επειδή αυτός/αυτή είναι υπεύθυνος/η και αυτός/η φταίει».

ΕΓΩ: «Πώς θα νιώθατε αν κάποιος ερχόταν να σας μιλήσει και το πρώτο πράγμα που θα έβγαινε από το στόμα του θα ήταν μια κατηγορία εναντίον σας;  Δεν θα νιώθατε ότι σας κάνει προσωπική επίθεση;»

ΓΙΑΝΝΑ: «Ίσως…»

ΕΓΩ: «Πόσο πρόθυμοι θα ήσασταν να ακούσετε με ειλικρινή περιέργεια τι έχει να σας πει;»

(σιωπή)

ΕΓΩ: «Όταν νιώθουμε ότι μας κάνουν επίθεση, είναι πολύ πιο πιθανό να αρχίσουμε διανοητικά να προετοιμάζουμε την άμυνα μας παρά να ακούσουμε τι έχει να πει το άλλο άτομο. Δεν ακούμε πια τι λέει για να προετοιμάσουμε αυτό που πρόκειται να πούμε ειμείς στη συνέχεια για να αμυνθούμε. Είναι σχεδόν αδύνατον να προσπαθήσουμε να επιλύσουμε το ζήτημα ενώ ετοιμάζουμε την «άμυνα» μας. Τι λέτε γι’ αυτό;»

ΓΙΑΝΝΑ: «Μάλλον…»

ΕΓΩ: «Γιατί δεν ξεκινάτε ξανά, αλλά αυτή τη φορά με το ΕΓΩ αντί με το ΕΣΥ. Ξεκινήστε μιλώντας για το πώς αισθάνεστε ή πώς αντιλαμβάνεστε την κατάσταση.»

Δεν μπορώ να σας πω ότι αυτό που συμβαίνει στη συνέχεια είναι ότι όλοι μπορούν εύκολα να εκφράσουν το συναίσθημά τους και να απέχουν από το να εξαπολύουν κατηγορίες. Ή ακόμα να αναγνωρίσουν τη δική τους ευθύνη. Διότι, κατά κάποιον τρόπο, είναι και οι ίδιοι υπεύθυνοι που επέτρεψαν να συμβεί ξανά και ξανά χωρίς να κάνουν τίποτα για να το σταματήσουν ή που δεν ενημέρωσαν το άλλο άτομο για το πώς τους κάνει να αισθάνονται η συμπεριφορά τους με τρόπο κατανοητό για το άλλο άτομο. Φυσικά δεν τους τα λέω όλα αυτό. Αυτό θα τους έβαζε τους ίδιους σε κατάσταση άμυνας απέναντι μου και δεν θα υπήρχε πρόοδος. Αντ ‘αυτού, τους ρωτώ:

«Τι είναι πιο σημαντικό για εσάς: να βρείτε το ποιος φταίει ή να επιλύσετε το ζήτημα;»

Καταλαβαίνω ότι δεν είναι εύκολο να λέμε στους άλλους πώς αισθανόμαστε. Μας κάνει ευάλωτους και, για πολλούς, αυτό δείχνει αδυναμία. Ωστόσο, το να τολμάμε να είμαστε ευάλωτοι είναι το αντίθετο της αδυναμίας. Δείχνει δύναμη και θάρρος. Χρειάζεται πολύ θάρρος και δύναμη για να είμαστε αυθεντικοί γιατί, ειδικά την πρώτη φορά που θα το κάνουμε, αισθανόμαστε σαν να πηδάμε στο κενό. Δεν ξέρουμε τι θα συμβεί στη συνέχεια. Ωστόσο, η αυθεντικότητα αποδίδει γιατί,ανεξάρτητα από το τι θα συμβεί στη συνέχεια, μας βοηθά να κάνουμε το επόμενο βήμα. Με ειλικρίνεια και αυθεντικότητα, Γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα επόμενο βήμα. Το βήμα που θα σπάσει τον φαύλο κύκλο. Μπορούμε επιτέλους να προχωρήσουμε παρά να ζούμε και να ξαναζούμε την ίδια κατάσταση. Το ζήτημα θα επιλυθεί φιλικά ή ίσως χρειαστεί να προχωρήσουμε προς μια διαφορετική κατεύθυνση. Ίσως χρειαστεί να λάβουμε δύσκολες αποφάσεις.

Το πιο σημαντικό πράγμα είναι ότι αναλάβαμε δράση, με έναν ευγενικό, ευάλωτο τρόπο που έδωσε στον άλλον πολύ χώρο για προβληματισμό και χώρο για να πάρει τις δικές του αποφάσεις.

Photo by Christin Hume on Unsplash